Nöbetçi Eczaneler
Gedik Yatırım’ın raporunda merkezi bütçenin temmuzda 24 milyar TL açık verirken, 12-aylık birikimli açık 2,27 trilyon TL’ye hafif gerilediği belirtildi. Raporda şunlar kaydedildi:
“Temmuzda merkezi bütçe 23,9 milyar TL açık verirken, faiz dışı dengede 110,7 milyar TL fazla verildi. Geçen yılın aynı ayında 96,8 milyar TL bütçe açığı ve 4,2 milyar TL faiz dışı açık verilmişti. Böylece, 12-aylık birikimli bakıldığında bütçe açığı 2,34 trilyon TL’den 2,27 trilyon TL’ye, faiz-dışı açık ise 532 milyar TL’den 471 milyar TL’ye geriledi. Bu rakamlar 2024 sonunda da 2,11 trilyon TL ve 836 milyar TL idi. Yüksek enflasyon nedeniyle yıllık karşılaştırmalar hatalı yorumlara neden olabileceğinden, geçen yılın rakamlarını enflasyon düzeltmesine tabi tuttuğumuzda, 2024’ün rakamları bugünün fiyatlarıyla 129 milyar TL bütçe açığı ve 5,7 milyar TL faiz dışı açığa tekabül etmektedir.
Faiz-dışı harcamalar kontrollü giderken, vergi gelirleri de güçlü seyrediyor. Faiz-dışı harcamalarda yıllık artış nominal yüzde 34,1, reel yüzde 0,5 seviyesinde gerçekleşerek harcamalarda son dönemdeki yavaşlama eğilimini teyit ediyor. 7-aylık döneme bakıldığında da yıllık reel artış -yüzde 0,7 seviyesinde bulunuyor. Vergi gelirlerinde yıllık artışlar ise Temmuz ayında nominal yüzde 55 (reel yüzde 16), Ocak-Temmuz döneminde nominal yüzde 50 (reel yüzde 9) seviyesinde gerçekleşerek güçlü görünümün korunduğuna işaret ediyor. Vergi gelirlerindeki artışlarda mevduat ve yatırım fonları gelirlerinden alınan stopajdaki artışların önemli bir etkisinin olduğunu ekleyelim. Şöyle ki, Ocak-Temmuz döneminde Gelir Vergisi tahsilatları yıllık yüzde 96 artmış görünüyor. 9 Temmuz’daki son stopaj artışının (yüzde 15,0’ten yüzde 17,5’e) yılın ikinci yarısında bütçeye 80 milyar TL seviyelerinde bir gelir sağlayabileceğini düşünüyoruz.
Faiz harcamalarındaki ciddi artışlar bütçe açığındaki anlamlı bir iyileşmeyi engelliyor. Saydığımız bu olumlu gelişmeler eşliğinde, geçen senenin Ocak-Temmuz döneminde 177 milyar TL açık veren faiz-dışı dengenin bu sene 242 milyar TL fazlaya geçtiğini (419 milyar TL’lik iyileşme olduğunu) görüyoruz. Buna rağmen, bütçe açığının aynı dönemde 844 milyar TL’den 1,0 trilyon TL’ye yükselmiş olması, faiz harcamalarının bütçeyi bozucu etkisini net bir şekilde ortaya koyuyor. Şöyle ki, geçen senenin ilk 7 aylık döneminde 667 milyar TL’lik faiz harcaması yapılmışken, bu sene bu rakam 1,25 trilyon TL’ye yükselmiş (yıllık yüzde 86’lık artış) durumda. Yandaki 2 nolu grafikten de görülebileceği üzere, son yıllarda vergi gelirlerindeki güçlü toparlanmaya rağmen, faiz harcamalarının daha hızlı artması sonucu, faiz harcamalarının vergi gelirlerine oranı yükselirken, bu durum bütçe açığındaki bozulmaya katkı sağlamaktadır.
Deprem ödeneklerinin kullanılması nedeniyle nakit bütçe açığında daha hızlı bir artış eğilimi görülüyor. 2025 yılına 2024 yılı bütçesinden yaklaşık 600 milyar TL’ye yakın deprem harcaması aktarıldığını tahmin etmekteyiz. Bu aktarımın sene içinde kademeli olarak kullanılması nedeniyle nakit bazlı bütçe açığı tahakkuk bazlı bütçe açığından daha yüksek gerçekleşmektedir. Ocak-Temmuz döneminde tahakkuk bazlı olarak 1,0 TL’lik bütçe açığı nakit bazlı olarak 1,35 trilyon TL’ye işaret ederken, tahakkuk bazlı bütçedeki 242 milyar TL’lik faiz-dışı fazlaya karşılık, nakit bazlı bütçede 216 milyar TL faiz-dışı açık oluşmuştur. Önümüzdeki aylarda da nakit bazlı bütçe açığının daha yüksek seyretmeye devam etmesini bekliyoruz.
Sene sonunda merkezi bütçe açığı/GSYH oranı yüzde 3,6-3,7 civarında gerçekleşebilir. Hazine ve Maliye Bakanlığı 2024 sonunda 2,11 milyar TL’lik bütçe açığının 2025 sonunda 1,9 milyar TL’ye, GSYH’ye oran olarak da yüzde 4,8’den yüzde 3,1’e gerileyeceğini öngörmüştü. Bu düşüşün arkasındaki önemli bir faktör de deprem ödenekleri geçen seneki 1,0 trilyon TL’den bu sene 584 milyar TL’ye düşmesiydi. Buna karşın, bu oran son aylardaki sınırlı iyileşmeye rağmen yüzde 4,5 civarında seyretmekte. Yılın geri kalanında ek stopaj gelirlerine rağmen, mevcut trendler bütçe açığının yüzde 3,1 seviyesine doğru bir düşüşün biraz iyimser göründüğüne işaret ediyor. Sene sonunda tahakkuk bazlı bütçe açığının 2,1-2,2 trilyon TL civarında gerçekleşebileceğini (GSYH’ye oranla yüzde 3,6-3,7) bekliyoruz. Bununla beraber, nakit bazlı bütçe açığının seneyi GSYH’nin yüzde 4,0’ünün üzerinde bir seviyede kapatması kuvvetle muhtemel görünüyor.”
Hibya Haber Ajansı